Kàttanug mbëj

Kàttanug mbëj xeetu kàttan la gu lonku ci doole walla tool yu jóge ci mbëj, maanaam lu ñeel yëngug, walla doxub, yani mbëj. Kàttanu mbëj manees na koo jëfandikoo ngir defi liggéey, leeral, tàngal,...

Kàttan ak dawaanu mbëj

Digaale bi ci kàttan ak ngóora

Kàttanu mbëj manees na koo natt ci dawaanu mbëj bi, balaa dara manees naa xayma liggéey bi

$W=Q\cdot \mathrm{\Delta }V$,

Liggéey bi W ciy joule, yan bi Q ciy coulomb ak wuuteeg aj gi $\mathrm{\Delta }V$ ciy volt.

ak $Q=I\cdot t$, I dawaanu mbëj bi, t jamono ji:

$W=\mathrm{\Delta }V\cdot I\cdot t=P\cdot t$,

te $P$ di Ngóora ciy watt.

Kàttan gi manees na koo nattee nii:

$U_E=\int \cdot V\cdot dq=\frac{1}{2C}\cdot Q^2=\frac{1}{2}\cdot C\cdot V^2$

Kàttan gi U_E ciy Joule mooy kàttan gi rënku cib toolu mbëj, C mooy def bi, di ci lees di sukkandiku ngir man a xam daayoob kàttan gees man a sol cib fattalukaay.

$U_m=\int \cdot V\cdot I\cdot dt=\int \cdot I\mathrm{\Phi }(t)=\frac{1}{2}\cdot L\cdot I^2$

Kàttan gi U_m ciy Joule mooy kàttan gi rënku cib toolu bijjaakon, $\mathrm{\Phi }(t)$ mooy walug bijjaakon giy soppiku ci jamono t.

Ci yenn anam yi dees na man a bind gii yamale:

$U_{\mathrm{E}}=W.$

Bennaanu natt

Bennaanu natt bi ëpp lu ñuy jëfandikoo ngir natt ab limu kàttanu mbëj mooy kilowattwaxtu (kWW)

$1kWW=10^3\cdot 3600J=3,6\cdot 10^{6}J=3,6MJ$

sunu xamee ne $1J=1W\cdot 1s$

S mooy saa

Xool it

• Kàttanug aj

• Kattanug saal

• Kàttanug mbëjbijjaakon